Nederlandse lucht, water en bodem zijn de vieste van heel Europa. Ondanks dat Nederland tot de rijkste landen van Europa behoort, beschermen we onze leefomgeving minder goed dan andere EU-landen. Dit blijkt uit de vandaag gepubliceerde analyse Ranking the stars van Natuur & Milieu waarin Nederland wordt vergeleken met de andere Europese lidstaten op het gebied van klimaat, milieu en natuur.  Natuur & Milieu roept het kabinet Rutte-Verhagen op structurele maatregelen te nemen die Nederland terugbrengen naar minimaal de Europese middenmoot.

Het kabinet zegt dat het zich op milieugebied niet meer dan andere Europese landen wil inspannen. Het kabinet wekt hiermee de suggestie dat Nederland voorop of  minstens in de pas loopt met Europa. De  cijfers geven een volledig ander beeld. ‘Op de Europese ladder presteert Nederland ronduit slecht op de belangrijkste milieu-indicatoren, zoals  bodem, lucht en water. Dat is slecht voor onze gezondheid en economie,’ zegt Tjerk Wagenaar, directeur Natuur & Milieu. Alle Noord- en West-Europese landen, uitgezonderd België,  doen het beter dan Nederland. De belangrijkste boosdoeners zijn vee, auto’s en kolencentrales.
Positie van Nederland voor lucht, water en bodem
Nederland staat op plaats 27, de laagste plaats, voor bodemkwaliteit. De Nederlandse bodem is de meest verontreinigde van Europa door stikstof en fosfaat, afkomstig van de grote veestapel. Door het enorme stikstofoverschot voldoet Nederland niet aan de Europese norm in de nitraatrichtlijn en heeft daarom een uitzondering op de norm gekregen.
Nederland staat ook op plaats 27 voor waterkwaliteit. Nederland heeft het meest vervuilde oppervlaktewater van Europa. Voor vrijwel al ons water lopen we het risico dat we de normen van de Europese Kaderrichtlijn Water niet halen. De kans dat we van de laatste plaats afkomen is klein omdat het kabinet Rutte tot 2015 structurele bezuinigingen op het waterbudget heeft vastgesteld van € 150 miljoen.
Nederland staat op plaats 25 voor luchtkwaliteit. De luchtkwaliteit in Nederland behoort tot de slechtste van Europa. Met België en Luxemburg heeft Nederland de hoogste gemiddelde uitstoot van stikstofdioxide (NOx) per km2. De concentratie fijnstof ligt in Nederland 25% hoger dan het Europese gemiddelde. Gezondheidsschade voor veel mensen en aantasting van de natuur zijn het gevolg.
Ook voor de bescherming van natuur en klimaat en voor het opwekken van hernieuwbare energie scoort Nederland in de achterhoede van Europa met respectievelijk een 22ste,20ste en 24ste plaats.  Belangrijke natuurgebieden worden slecht beschermd. Desondanks maakte het kabinet op Prinsjesdag bekend dat het budget teruggaat van € 800 miljoen naar € 200 miljoen per jaar.
De uitstoot van broeikasgassen is in Nederland boven het Europese gemiddelde en de trend is stijgend.  Nederland haalt het Kyoto-doel alleen door aankoop van buitenlandse emissierechten.
Oplossingen
De publicatie Ranking the stars schetst ook oplossingen, waaronder maatregelen voor een duurzame veehouderij en tegelijkertijd flexitariër worden; een prijs voor elke reis om schoner vervoer te stimuleren en rijker worden door energiebesparing.  Denemarken heeft laten zien dat zijn economie in 25 jaar tijd 80 procent kon groeien bij een gelijkblijvende energievraag. In Nederland steeg het energiegebruik in diezelfde periode met 45 procent.
Over het onderzoek
De publicatie Ranking the Stars richt zich in de vergelijking met andere EU-landen niet op de voortgang in beleid, maar op de feitelijk gemeten milieuverontreiniging en kwaliteit van natuur. Voor mensen in Nederland telt immers de werkelijke leefsituatie en niet een papieren werkelijkheid van beleidsmakers. De kwantitatieve resultaten (cijfers en figuren) in dit rapport zijn volledig gebaseerd op reeds gepubliceerde en onafhankelijke bronnen zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL),  Het Europese Milieuagentschap van de Europese Commissie in Kopenhagen (EEA) en Yale University. De samenstelling en duiding van de resultaten is de verantwoordelijkheid van Natuur & Milieu.

Utrecht, 15 oktober 2011